Senette Vade Türleri
Senette vade türleri, Türk Ticaret Kanunu nun 703 ve 707. maddeleri arasında ele alınmıştır. Buna göre, belirli bir günde ödenecek bono, düzenlenme gününden belli bir süre sonra ödenecek bono, görüldüğünde ödenecek bono ve görüldükten belli bir süre sonra ödenecek bono olmak üzere toplamda senette 4 vade türü mevcuttur. 703. maddeye göre Vadesi başka şekilde yazılan veya birbirini takip eden çeşitli vadeleri gösteren poliçeler batıldır. Yani geçersiz sayılmaktadır. Senedin Vade Türleri Nelerdir? Belirli Bir Günde Ödenecek Bono Uygulamada en çok kullanılan vade türüdür. Vade herhangi bir tereddüte yer vermeyecek net bir tarih şeklinde yazılmakta ve belirli günden maksat o günün kolay bir şekilde, herkesçe ve kesin olarak tespit edilebilecek bir gün olmasıdır. Vadenin gün, ay ve yıl şeklinde belirtilmesi konusunda kanunda bir açıklık bulunmamaktadır. Bu konuda görüş farklılıkları oluşmuştur. Keşide düzenlenme tarihi 11.03.2015 olan bir bonoda vade tarihi kısmına 31 08 yazılmış olması durumunda, bu bono vadesi belirsiz olduğundan, kanunda gösterilen sınırlı sayıdaki vade türlerinden birini içermediğinden ve vadesi başka şekilde gösterildiğinden geçersiz sayılmalıdır görüşünü savunanlar bulunduğu gibi senedin keşide yani düzenlenme tarihinden, vade yılının anlaşılabileceğini belirten görüşler de mevcuttur. Belirli bir günde ödenecek bonolar da belirli bir tarihi nitelendirmesi şartı ile 2021 yılı Ramazan Bayramı nın ilk günü şeklinde ödeme günleri de belirtilebilir. Çünkü bu vade tarihi herkes tarafından bilinmektedir. Fakat tabii ki her örtülü tarih, gün ay ve yıl olarak belirlenebilir olsa da, belirli vade olarak kabul edilemeyebilir. Keşide Tarihinden Belirli Bir Süre Sonra Ödenecek Bono Keşide yani düzenlenme tarihinden belirli bir süre sonra ödenecek senetler, keşide edildikleri tarihten itibaren öngörülen belirli sürenin geçmesi ile alacak hakkı doğan senetlerdir. Türk Ticaret Kanunu na göre senette keşide tarihi belirtmesi zorunludur. Düzenlenme tarihi yer almayan senetler hükümsüz sayılmaktadır. Senette vade keşide tarihinden itibaren 30 gün sonra ödeyeceğim şeklinde belirlenmişse, burada keşide tarihinden belirli bir süre sonra ödenecek bir bono söz konusudur. Vade hesaplanırken, senet üzerinde yazılı düzenlenme tarihine itibar olunur. Keşide tarihinden itibaren 3 ay içerisinde ödeyeceğim şeklinde bir ibareye yer verilmiş olan bonoda net tarih belli olmadığından bu senetler, keşide tarihinden belirli bir süre sonra ödenecek bono arasında yer alamamaktadır. Görüldüğünde Ödenecek Bono Görüldüğünde ödenecek senetler, Türk Ticaret Kanunu nun 704 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Vade olarak her zaman gibi ifadeler içeren veya vade tarihi belirtilmeyen senetlerdir. Görüldüğünde ödenecek bonoların ibraz edildiklerinde ödenmeleri gerekir. Ayrıca görüldüğünde ödenecek bonolar, keşide tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde ödenmek üzere senedi düzenleyene ibraz edilmelidir. Bu süre, keşideci ve cirantalar aracılığıyla kısaltılabilir. Ancak cirantanın kısaltma yetkisi sınırlıdır. Örneğin 01.01.2020 tarihinde keşide edilmiş bir bononun görüldüğünde ödenme şartı belirtilmişse, en geç 01.01.2021 tarihine kadar keşideciye ödenmek üzere ibraz edilmelidir. Bu örnekte ödeme için ibrazın son günü keşideci tarafından 01.01.2022 olarak belirlenebileceği gibi 07.01.2021 olarak da belirlenebilir. Ancak cirantalar bu bir yıllık süreyi yalnızca kısaltabileceğinden 01.01.2021 tarihinden daha sonraki bir tarihi ödemek üzere ibrazın yapılabileceği son tarih olarak belirleyemezler. Görüldüğünden Belirli Bir Süre Sonra Ödenecek Bono Görüldüğünden belirli bir süre sonra ödenecek olan senet üzerinde belirtilen vade tarihinin geçmesi ile belirlenecek olan bonodur. Bu tip senetlerin vadesi belirli ve belirsiz kısım olmak üzere ikiye ayrılır. Belirsiz kısım, senedin keşide tarihi ile başlar. Belirli kısım ise, belirsiz kısmın sonu ile başlayan ve senet üzerinde serbestçe kararlaştırılan belirli bir sürenin geçmesi ile sona eren kısımdır. Türk Ticaret Kanunu nun 779 uncu maddesinin 2 inci fıkrasında görüldüğünden belirli bir süre sonra ödenmek üzere keşide edilmiş senetlerin, düzenleyene ne zamana kadar ibraz edilmesi gerektiği hususu açıklığa kavuşturulmuştur. Hükme göre görüldüğünden belirli bir süre sonra ödenmesi şart olan bonoların senedi düzenleyene keşide tarihinden itibaren bir yıl içerisinde ibraz edilmesi gerekir. Bu süre keşideci ve şayet keşideci aksini öngörmemişse cirantalar tarafından kısaltılabilir. Aslında görüldüğünden belirli bir süre sonra ödenecek senetlerde iki kere ibraz söz konusudur. İlk ibraz vadenin belirlenebilmesi için keşide tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde yapılacak olan tarih tespit ibrazı, ikinci ibraz ise ödeme günü veya ödeme gününü takip eden iki iş günü içerinde yapılması gereken ödeme için ibrazdır. Semosis ile vade türü her ne olursa olsun tüm borç senetlerinizin ödemelerini online olarak alabilir, platform üzerinden yeni dijital senet oluşturabilir veya mevcut senetlerinizi platforma yükleyebilirsiniz. Üstelik vade günü yaklaşan senetler için Semosis ile borçlulara otomatik hatırlatmalar gönderebilirsiniz.